Op eigen kracht vooruit
Dokters Vandaag bood mij het platform me uit te spreken over het toenemende gebruik van de fatbike. Die inmiddels concurrentie krijgt van de slimbike. Slim, want zo omzeil je mogelijk aankomende wetgeving, of toch eigenlijk heel dom? Mijn oproep (kort! Want op TikTok) was vooral gericht op het beschermen van je brein, dat moet nog heel je leven mee.
Zelf heb ik altijd zo’n 15 kilometer gefietst. Naar de middelbare school, naar de universiteit, en ook nu nog, naar mijn werk. ’s Ochtends 15 km heen, aan het eind van de dag weer terug. Op een heel ouderwetse trapfiets. Ik word links en rechts ingehaald, dat wel, maar ik kom uit- en leeggewaaid weer thuis. Alle muizenissen zijn mijn hoofd weer uit.
In deze Kinderarts & Samenleving houden verschillende collega-kinderartsen een pleidooi voor een gezonde leefstijl bij onze jeugdigen. Onder meer door voldoende te bewegen en mede hierdoor overgewicht te voorkomen. Zij richten hun pleidooi op kinderen en jongeren die niet bij ons als kinderarts in het zicht zijn, en dit hopelijk ook niet komen. Maar ook op hen die een somatische aandoening hebben. Kindersportarts Linda van den Berg neemt ons mee in wat er allemaal kan en vooral ook wat dit dan oplevert.
Als ik op mijn fietsje naar het Sophia trap, passeer ik jongeren die mij niet eens langs zien komen. Niet alleen zitten ze op de fatbike, ze zijn ook nog eens verdiept in hun telefoon. Zullen ze mijn TikTok-filmpje waarin ik ze oproep een helm op te zetten als ze op de fatbike stappen, langs zien komen? Of zit dit niet in hun algoritme?
Ik gun het ook deze smartphone-generatie om vroeg te ervaren hoe fijn het is om op eigen kracht vooruit te gaan. Vroeg geleerd is oud gedaan. Wat sturing van bovenaf is daarbij noodzakelijk. Ik pleit dan ook voor een helmplicht en voor een fatbikeverbod onder de 14 jaar, als steun in de rug. Zodat ook deze generatie de wind mee krijgt.
Kanarie in de kolenmijn
Als deze Kinderarts & Samenleving op de mat ploft, ben ik alweer bijna een jaar voorzitter van de NVK. Waar te beginnen met deze column, er is zoveel gaande binnen en buiten onze vereniging. Vorige keer noemde ik het geneesmiddelentekort al. Waar dit eerst vooral bij de antibioticasuspensies gevoeld werd, is dat nu het geval voor de salbutamol aërosolen. Juist voor onze kleintjes is dit een essentieel medicament, dat tijdig ingezet moet worden om erger te voorkomen. Voor kinderen zijn niet er alleen minder alternatieven voorhanden, ze zijn ook nog eens aangewezen op enkele specifieke toedieningsvormen. Daarmee zijn wij een ‘kanarie in de kolenmijn’. Het grootschalige geneesmiddelentekort (inmiddels geldt dit voor zo’n 2.300 verschillende medicamenten) is voor onze patiënten extra pijnlijk. Als NVK, vanuit de expertisegroep Geneesmiddelen en de sectie Kinderlongziekten, zitten we hier bovenop en doen we wat binnen ons vermogen ligt om de beperkte medicatie op de juiste plek terecht te laten komen. En natuurlijk trekken we aan de bel bij degenen die deze tekorten op korte én lange termijn op moeten lossen.
Het kan je niet zijn ontgaan. Het piept en kraakt in de zorg. Om deze uitdagingen aan te gaan is het essentieel om te veranderen en optimaal in te zetten op wat er wel is. Tijdens mijn ronde door Nederland kwam ik onder meer bij het Dijklander ziekenhuis. Een aantal jaar terug zijn daar twee vakgroepen gefuseerd. Waarbij één locatie openbleef voor poliklinische zorg, terwijl de klinische zorg op de andere locatie gecentreerd werd. Voor veel collega’s een grote aanpassing. Het was mooi om de ervaringen te horen en te constateren dat er één team staat, een mooi voorbeeld van veranderen.
Over veranderen gesproken. De uitwerking van het NVK-strategieplan 2023-25 is in volle gang. Onlangs hielden we alweer onze 5e sectieavond om met elkaar te discussiëren over de organisatie van complexe zorg, dit keer met het thema ‘shared care’. Het was een inspirerende bijeenkomst!
En wat wordt de rol van de kinderarts in de iets verdere toekomst? Als NVK bespreken we dit intensief met het team Medisch Specialist 2035 van de Federatie. Naast kanarie in de kolenmijn zijn we ook hier een vooruitgeschoven post en lopen we voorop als het gaat om het aangaan van uitdagingen die op ons afkomen. Samen kunnen we dit!
Ik zie ernaar uit jullie binnenkort allemaal weer te zien op Papendal, bij ons NVK Congres!
Verstoppertje
Mijn eerste honderd dagen als voorzitter van de NVK zijn inmiddels gepasseerd, een goed moment voor reflectie en het delen van ervaringen. Ik neem jullie graag mee naar mijn eerste schreden binnen de kindergeneeskunde. Als arts-assistent niet in opleiding ging ik voor het eerst daadwerkelijk als arts aan de slag op een kinderafdeling van een klein algemeen ziekenhuis net buiten de Randstad. Dat waar ik al zo lang van droomde, ging van start.
Een patiënt die me uit die eerste periode altijd is bijgebleven, is Yana, een 8-jarig meisje van Zuid-Afrikaanse afkomst. Ze was langdurig opgenomen en zou ook niet meer naar huis gaan. Haar ouders waren beiden overleden aan aids, waarna Yana was geadopteerd door Nederlandse ouders. Ook Yana had aids, al werd dat niet openlijk uitgesproken, daar was toen geen ruimte voor. Behandelopties waren er nog niet, ze leefde van dag tot dag.
Op een dag speelden we verstoppertje. Haar vinden was niet heel moeilijk. Ze stond netjes achter de pilaar in het midden van de gang maar werd verraden door haar bolle buik, vol met ascites. Dit is nu gelukkig ondenkbaar. Door wetenschappelijk onderzoek zien we dit niet meer, verticale transmissie van hiv op kinderen weten we inmiddels grotendeels te voorkomen. En als dit onverhoopt toch gebeurt, is het een goed behandelbare aandoening geworden.
Het is mijn ambitie als voorzitter van de NVK om de wetenschap binnen de kindergeneeskunde nog meer te borgen. Zodat we kinderen als Yana betere vooruitzichten kunnen bieden. Ik ben dan ook heel blij met de inspanningen van de commissie Wetenschap voor een jaarlijkse NVK Wetenschapsdag, die dit jaar rond het verschijnen van deze Kinderarts & Samenleving plaatsvindt. En vooral met het onderwerp dat dit jaar centraal staat: het verbinden van wetenschap en opleiding, een prachtig thema.
Een perspectiefrijk thema ook, gericht op ontwikkeling en groei, op vooruitgang en antwoorden. Zodat we niet zoals Yana van dag tot dag hoeven te leven maar oplossingen vinden voor de uitdagingen waar we voor staan, binnen en buiten onze directe zorgverlening. Zoals geneesmiddelen-tekorten waar kinderen vaak veel eerder last van hebben dan volwassenen, de druk op de beschikbare capaciteit, en wat we als kinderartsen nodig hebben om het vol te kunnen houden of de wens om onze zorg anders te organiseren en daarbij iedereen voor het vak en voor elkaar te behouden.
Geen geringe uitdagingen, die ik desalniettemin samen met het bestuur en met jullie aanga zodat we onze blik op de toekomst kunnen houden en ons niet hoeven te verstoppen.
IM
Twintig jaar geleden ontwikkelden Paul Brand, Bart Rottier en ondergetekende het concept Winterklas. Hoogwaardige en interactieve nascholing met voldoende ruimte voor (winterse) ontspanning. De plek van Bart wordt inmiddels ingenomen door Ellen Croonen, maar het concept is onveranderd gebleven. Onderdeel van het concept is dat minimaal drie van de negen workshops een niet-medisch-inhoudelijk onderwerp moeten betreff en. Dat kan bijvoorbeeld gaan over communicatie, over management of over hypnotherapie. Ieder jaar passen we het programma aan en is er ruimte voor nieuwe workshops. Een van de nieuwe workshops was dit jaar: integrative medicine. We vroegen Ines von Rosenstiel als deskundige, ik werd de uitverkorene om de workshop te begeleiden.
Ik ben nu ruim 28 jaar kinderarts. En als ouders vroeger begonnen over boswellia-extract, over ribofl avine, over artisjok-extract of over groot hoefblad keek ik hen wat schaapachtig aan, vertelde dat het vermoedelijk niet schadelijk is, en dat ik hen hiermee helaas niet verder kon helpen. Tot een half jaar geleden. Als aanstaand workshop-begeleider moest ik mij natuurlijk verdiepen in het onderwerp, onder meer door diverse keren uitvoerig met Ines te spreken. En ik kan jullie zeggen: er is een wereld voor mij opengegaan. De basis van integrative medicine is het ethisch raamwerk. En binnen dat raamwerk gaat het vooral om het blokje “toestaan”. Het is immers veilig en misschien werkt het.
Natuurlijk vergt het kennis om vast te stellen of een bepaald product inderdaad in dat blokje valt. Maar die kennis is te vergaren. Er zijn betrouwbare bronnen die ons daarbij kunnen helpen. En daarnaast kunnen we elkaar daarbij helpen, we hoeven niet allemaal dat wiel opnieuw uit te vinden. Hoe mooi is het als wij als kinderartsen hier een gidsfunctie kunnen vervullen? Ouders de ruimte geven om andere keuzes te maken en hen (indien verantwoord) hierbij te ondersteunen. Ik ben ervan overtuigd dat in het opleidingsplan 2030 de gidsfunctie rondom integrative medicine een positie zal hebben verworven.
Dit was mijn laatste column voor Kinderarts & Samenleving. Ik heb in de afgelopen zes jaar deze columns altijd met veel plezier geschreven. Op deze plek kon ik steeds in alle vrijheid soms ook controversiële onderwerpen benoemen. Onderaan mijn column stond steevast mijn e-mailadres en mijn mobiele nummer. Het doel was laagdrempelig bereikbaar te zijn. Ik ben erg blij dat velen van jullie hiervan gebruik hebben gemaakt.
