Professor dr. Lieke Sanders onderscheiden met Gorterpenning

Prof.dr. Lieke Sanders is tijdens het NVK Congres onderscheiden met de Gorterpenning 2021. Sanders is naar het oordeel van de jury die deze onderscheiding toekent het toonbeeld van een arts en onderzoeker die binnen de kindergeneeskunde een onconventionele visie toont en bovendien het  talent heeft om haar visie te delen en samen te werken met organisaties buiten de directe ziekenhuismuren. Sanders ontving de penning uit handen van NVK-voorzitter Károly Illy.

Lieke Sanders heeft een bijzondere staat van dienst in de algemene kindergeneeskunde, de immunologie en de publieke (jeugd)gezondheidszorg in Nederland en daarbuiten. Als kinderarts-immunoloog heeft zij zich sinds haar vroege jaren ingezet voor patiënten en ouders die de afdeling kinderimmunologie van het Wilhelmina kinderziekenhuis bezochten. Ook heeft zij zich als commissielid van de interuniversitaire werkgroep immuundeficiënties en de Nederlandse Vereniging voor lmmunologie verdienstelijk gemaakt. Daarnaast heeft zij meer dan 20 jaar ervaring met onderzoek naar de effectiviteit en immunogeniciteit van vaccins. De resultaten hiervan hebben alle consequenties gehad voor het Rijksvaccinatieprogramma. Sanders was altijd op zoek naar maximale benutting van de mogelijkheden binnen het Rijksvaccinatieprogramma en minimale belasting voor kind en ouders.

Van groot belang
Ook zet zij zich al vele jaren in voor onderwijs op het terrein van vaccinaties. Met betrekking tot wetenschappelijk onderzoek is ze auteur van meer dan 300 artikelen, waarvan meer dan 250 artikelen zijn gepubliceerd in internationale peer-reviewed tijdschriften, waaronder de New England Journal Of Medicine, JAMA, Lancet en Nature Communications. Blijkend uit meer dan 9000 citaties en een H-index van 50 zijn deze artikelen van groot belang geweest voor het internationale veld.

Samen met dr. Reinier Veenhoven stond Sanders aan de wieg van de eerste studies naar de effectiviteit van pneumokokkenconjugaatvaccins bij jonge kinderen in Nederland. De studies die daaruit volgden hebben uiteindelijk bijgedragen aan aanpassing van het rijksvaccinatieschema in Nederland.

Vroege visionair
Zij bleek een vroege visionair, in het bijzonder ten aanzien van de mogelijkheid dat vaccinatieschema's niet statisch zijn maar dynamisch over de tijd en aangepast kunnen worden op basis van voortschrijdend inzicht, en ook op veranderingen in circulatie van pathogenen in de gemeenschap. Gereduceerde vaccinatieschema's binnen het Rijksvaccinatieprogramma zijn mede door het werk en de visie van Lieke op de agenda gekomen en geïmplementeerd. Haar onderzoek heeft zelfs bijgedragen aan het zeer recent geïntroduceerde 1+1 pneumokokkenconjugaat-schema in het Verenigd Koninkrijk.

Buiten de muren
Haar langdurige en intensieve samenwerking met het RIVM is een toonbeeld geweest van hoe kinderartsen breder kunnen samenwerken dan binnen de muren van het ziekenhuis. Met het RIVM heeft zij sinds begin deze eeuw toenemend onderzoek gedaan naar immuniteit, timing en ecologische effecten van verschillende typen meningokokken, pneumokokken en kinkhoest vaccins. Uiteindelijk heeft haar passie voor dit maatschappelijke onderwerp haar in 2015 naar een vooraanstaande rol binnen het RIVM geleid, waar zij sindsdien de functie van Chief Science Officer bekleedt. Hierdoor heeft ze nog actiever en breder sturing kunnen geven aan wetenschappelijk onderzoek met output direct leidend tot maatschappelijk nut.

Samenwerken
Sanders was haar tijd vooruit met haar overtuiging dat samenwerking tussen academie en niet academische ziekenhuizen een enorme meerwaarde heeft. Dit is ook wat de NVK nu probeert te stimuleren en faciliteren met het Samenwerkingsverband Pediatrie In Nederland (SPIN). Sinds eind jaren negentig heeft ze in samenwerking met STZ-ziekenhuizen meer dan 28 studies uitgevoerd.

In het kader van haar onderzoek binnen de academie, binnen haar samenwerking met niet-academische ziekenhuizen en binnen het RIVM heeft zij meer dan vijftig promovendi begeleid. Dit deed ze met veel passie en kennis en velen hebben van haar ervaring mogen leren. Ook hier blijkt weer haar grote talent voor samenwerking, onderwijs en onderzoek binnen de (kinder)geneeskunde alsmede daarbuiten.

Nieuwe generatie
Haar brede maatschappelijke interesse en verantwoordelijkheidsgevoel blijken ook uit haar uitgebreide werk voor de Gezondheidsraad. Sinds 2010 heeft zij, als lid van diverse commissies rondom infectieziekten en vaccinatie, deelgenomen aan voor de maatschappij relevante discussies en hierover gedegen advies uitgebracht.

Haar bijdragen aan wetenschapscommissies binnen de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, in het bijzonder het Ter Meulenfonds (KNAW), en diverse andere onderzoeksfondsen binnen NWO/ZonMW tonen niet alleen aan hoezeer haar expertise wordt gewaardeerd, maar laten ook haar betrokkenheid zien ten aanzien van de opleiding en selectie van de nieuwe generatie aan jonge medisch wetenschappelijke onderzoekers.

Haar blijvende betrokkenheid bij en interesse in de kindergeneeskunde als breed vakgebied worden verder onderstreept door haar inzet voor de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde, waar ze de laatste jaren als lid van de congrescommissie mede vorm geeft aan het programma van het jaarlijkse landelijke NVK Congres.

Oog voor de mens
Lieke Sanders is volgens de jury een toonbeeld van een arts en onderzoeker die binnen de Kindergeneeskunde reeds vroeg in haar carrière een onconventionele visie heeft getoond, waarmee ze vaak haar tijd vooruit was. Bovendien heeft zij het talent gehad om haar visie te delen en samen te werken met organisaties buiten de directe ziekenhuismuren om. Haar sterk doordachte en wetenschappelijk onderbouwde visie heeft geleid tot vernieuwing van kennis door middel van onderzoek en eveneens tot implementatie van deze kennis. Zij heeft op vele manieren bijgedragen aan het opleiden en coachen van een nieuwe generatie artsen en onderzoekers binnen en buiten de kindergeneeskunde. Daarnaast heeft ze oog voor de mens achter de professional en voor de cultuur binnen het ziekenhuis. Met haar combinatie van kracht en talent, haar empathisch vermogen en haar prettige manier van communiceren is zij een voorbeeld voor velen. Zij is daarmee een waardig drager van de Gorterpenning.

Over de Gorterpenning
De Gorterpenning wordt in principe om de drie jaar uitgereikt aan een Nederlandse kinderarts, een in Nederland werkzame kinderarts of iemand die anderszins actief is binnen de kindergeneeskunde vanwege zijn of haar bijzondere verdienste op dit gebied. Daarbij gaat het om bijzondere verdiensten op het gebied van wetenschap, vooruitgang van het vakgebied en maatschappelijke betrokkenheid bij de gezondheid van het kind. De penning is vernoemd naar prof. dr. Evert Gorter en is in 1982 ingesteld ter gelegenheid van het negentigjarig bestaan van de NVK en is de meeste prestigieuze prijs binnen de Nederlandse Kindergeneeskunde.

Over professor Gorter
Professor Gorter (Utrecht, 1881-1954) was een Nederlandse kinderarts en biochemicus en werd in 1923 de eerste hoogleraar Kindergeneeskunde aan de universiteit van Leiden. Gorter hechtte veel belang aan de sociale omgeving bij het ontstaan van kinderziekten. Ook was hij sterk overtuigd van de rol van wetenschappelijk onderzoek om een beter inzicht te krijgen in de betekenis van voeding, hygiëne, biochemie en microbiologie. De Gorterpenning vertegenwoordigt de brede visie op de kindergeneeskunde die Gorter, ook toen al, belichaamde.

Eerdere onderscheidingen
De Gorterpenning is eerder toegekend aan:
2017      prof.dr. J.M. Wit, Leiden
2012      prof.dr. R. de Groot, Nijmegen
2009     prof.dr. W. Kuis, Utrecht
2006     prof.dr. J. Fernandes, Groningen (overleden)
2003     prof.dr. L.A.H. Monnens, Nijmegen
1997      prof.dr. H.K.A. Visser, Rotterdam
1987      prof.dr. G.M.H. Veeneklaas, Oegstgeest (overleden)
1983      prof.dr. J.H.P. Jonxis, Groningen (overleden)

Samenstelling jury
De jury van de Gorterpenning 2021, ingesteld door het bestuur van de NVK, bestaat uit:
Jan Maarten Wit, emeritus hoogleraar Kindergeneeskunde Willem-Alexander Kinderziekenhuis Leiden en de laatste winnaar van de Gorterpenning
Annemarie van Rossum, hoogleraar Kindergeneeskunde Sophia Kinderziekenhuis Rotterdam
Jan Peter Rake, kinderarts, medisch directeur Amalia Kinderziekenhuis Nijmegen en voorzitter commissie Pleitbezorging van de NVK
Laila van der Heijden, oud-bestuurslid NVK en oud-voorzitter Junior Afdeling NVK, namens de Junior Afdeling
Willem de Vries, juryvoorzitter, neonatoloog Wilhelmina Kinderziekenhuis/UMC Utrecht en vicevoorzitter NVK-bestuur